آزمایش fbs (Fasting Blood Sugar) یا آزمایش قند خون ناشتا، یک آزمایش ساده و متداول برای تشخیص دیابت، پیش دیابت و دیابت بارداری است. آزمایش fbs را به عنوان آزمایش گلوکز خون ناشتا نیز می شناسند. در ادامه تمام نکات مهم در مورد این آزمایش را بررسی میکنیم، با الو دیابت همراه باشید.
آزمایش fbs برای چه مواردی تجویز میشود؟
پیش دیابت، دیابت نوع 2 و دیابت بارداری در ابتدا هیچ علائمی برای تشخیص ندارند و این امکان وجود دارد که فرد به این نوع از دیابت مبتلا باشد ولی از بیماری خود اطلاعی نداشته باشد. به همین دلیل پیشنهاد میکنیم که در صورت فراهم بودن یکی از موارد زیر، آزمایش fbs را انجام بدهید:
- چکاپ سالانه برای افزایش آگاهی از وضعیت جسمانی
- در دوره بارداری برای کسب اطمینان جهت عدم بروز دیابت در اثر تغییرات هورمونی
- داشتن سابقه خانوادگی مربوط به دیابت
- کسانی که قبلا دوره افزایش میزان قند خون را تجربه کردهاند و حال تحت کنترل هستند
- افراد بالای 45 سال
- فرد مبتلا به اضافه وزن و چاقی مفرط
- افرادی با وضعیت کم تحرکی و فعالیت فیزیکی غیر قابل قبول
- فشار خون و تریگلیسیرید بالا و کلسترول خوب یا HDL پایین
- افراد دارای سابقه مقاومت به انسولین
- سابقه سکته مغزی یا فشار خون بالا
محل انجام آزمایش قند خون ناشتا
آزمایش fbs را میتوان در مطب دکتر، آزمایشگاه یا بیمارستان انجام داد. کیت هایی برای بررسی میزان قند خون در خانه وجود دارد اما باید توجه داشت که از این کیت ها برای تشخیص دیابت نمیتوان استفاده کرد.
شما می توانید در خانه با دستگاه قند خون میزان قند خون خود را اندازه بگیرید. مراحل تست بسته به نوع دستگاه قند خون متفاوت است و باید قبل از انجام تست، دستورالعمل استفاده از دستگاه قند خون را به دقت مطالعه کنید. معمولا در این روش یک قطره خون از نوک انگشت گرفته میشود و روی نوار تست قند خون قرار داده میشود. نتایج در عرض ۱۰ تا ۲۰ ثانیه روی صفحه نمایش دستگاه نمایان میشود.
جزئیات و چگونگی عملکرد آزمایش fbs
قند منبع اصلی انرژی بدن است و بدن برای رشد، فعالیت و ترمیم خود به آن احتیاج دارد. هنگامی که غذا میخوریم یا نوشیدنی مینوشیم، به بدن خود کربوهیدرات میرسانیم و بدن این کربوهیدرات را میشکند و تبدیل به گلوکز یا همان قند میکند.
پس از وارد شدن قند به خون، بدن به کمک غده پانکرس انسولین تولید میکند. انسولین در ابتدا کمک میکند که این قند وارد سلولها شود و سپس با ذخیره سازی قند خون، به تامین انرژی بدن، برای فعالیت های آتی کمک میکند. در نتیجه ی استفاده سلولها از قند، میزان آن در خون کاهش مییابد.
در بیماری دیابت بدن در مدیریت قند موجود در خون دچار مشکل میشود. این مشکل میتواند ناشی از عدم ترشح انسولین کافی از پانکراس و یا به خاطر مقاومت سلول ها نسبت به انسولین باشد. در دیابت علائمی از جمله تکرر ادرار، ضعف و خستگی، مشکل در تمرکز، تشنگی مفرط، کاهش وزن و اختلالات بینایی و درد و زخم پا وجود دارد.
پیشنهاد ویژه: برای کاهش درد های عضلانی و گرفتگی عضلات از پماد یوکو یوکو استفاده کنید. این پماد بدون بو است و به سرعت درد های شما را تسکین می دهد.
اقدامات لازم قبل از انجام آزمایش fbs
آزمایش قند خون ناشتا میزان گلوکز خون را هنگامی که برای مدت 8 تا 12 ساعت چیزی خورده یا نوشیده نشده است،(به جز آب) اندازهگیری میکند و بهتر است که قبل از ازمایش تغییری در برنامه غذایی خود نداشته باشید. در ادامه میزان نرمال قند خون را بررسی میکنیم.
میزان نرمال و سطح بحرانی مقادیر در آزمایش fbs
میزان قند خون | وضعیت سلامت فرد |
---|---|
70 تا 99 میلی گرم بر دسی لیتر | سالم |
100 تا 125 میلی گرم بر دسی لیتر | مبتلا به پیش دیابت |
126 میلی گرم بر دسی لیتر | مبتلا به دیابت |
در صورتی که قند خون فرد در محدوده پیش دیابت باشد، دوباره آزمایش قند خون ناشتا گرفته می شود و در صورت تایید مجدد، رژیم غذایی سالم به بیمار پیشنهاد داده میشود. بهتر است که فرد مبتلا به پیش دیابت هر 6 ماه یکبار و یا حداقل هر سال یکبار، آزمایش قند خون ناشتا را تکرار کند تا بتواند در صورت ابتلا به دیابت اقدامات لازم جهت مدیریت این بیماری را انجام بدهد. دقت کنید که پایین بودن میزان قند خون میتواند به علت مصرف بیش از حد انسولین، داشتن فعالیت بدنی سنگین و ورزش باشد.
علتهای احتمالی بالا بودن قند خون در آزمایش fbs
- فراموش کردن تزریق انسولین
- وعده غذایی مملو از کربوهیدرات
- عفونت های بدنی
- بیماری های جسمانی مانند بیماریهای کلیوی و با پانکراتیت
- فشار روانی
- عدم تحرک
- مصرف برخی داروها
- پرکاری تیروئید
علت های احتمالی پایین بودن قند خون در آزمایش fbs
- بیماری های جسمانی مانند بیماریهای کلیوی و کبدی
- تزریق بیش از حد انسولین
- سو مصرف الکل
- استفاده از داروهای دیابت با دوز بالاتر از محدوده نیاز
- فعالیت بدنی سنگین
برای کنترل دائمی قند خون میتوانید از نوار تست قند خون اکیو چک اکتیو استفاده کنید.
داروهای تاثیر گذار بر آزمایش قند خون ناشتا
داروهایی مانند استاتینها، مسدودکنندههای بتا، استروئیدها، آنتیسایکوتیکها، داروهای ضد افسردگی، قرصهای ضد بارداری، داروهای ضد صرع و ضد احتقانها میتوانند با افزایش مقاومت سلول ها نسبت به انسولین، اختلال در تولید انسولین یا تحریک ترشح گلوکز، قند خون فرد را افزایش میدهد.
مصرف آنتی بیوتیکها، الکل، آسپرین و سایر سالیسیلاتها، داروهای قلب و فشار خون، کینین و تیلنول (استامینوفن) باعث کاهش میزان قند خون و تحریف آزمایش قند خون ناشتا میشود.
آزمایش fbs در بارداری
دیابت میتواند در دوران بارداری و تولد نوزاد مشکلاتی را ایجاد کند. بسیار مهم است که از وضعیت دیابت خود آگاه شوید و بدانید که آیا در معرض خطر ابتلا به دیابت هستید یا نه.
آزمایش قند خون ناشتا در بین هفتههای ۲۶ تا ۳۰ ام بارداری توصیه میشود.
اقدامات لازم در صورت بالا بودن مقادیر آزمایش fbs
در صورت بودن در محدوده پیش دیابت به شما توصیه میشود که غربالگری دیابت را بصورت سالانه انجام دهید و تحت نظارت باشید تا از بالا رفتن بیشتر آن جلوگیری شود.
اگر به پیش دیابت و یا انواع دیابت مبتلا هستید، بهتر است به طور دائم میزان قند خون خود را کنترل کنید زیرا با کمترین ناپرهیزی ها ممکن است بدن در وضعیت خطرناکی قرار بگیرد. بهترین راه مدیریت و کنترل دیابت، استفاده از رژیم غذایی سالم و مناسب، فعالیت بدنی و استفاده از داروهای تجویز شده است.