هورمون انسولین توسط لوزالمعده تولید می شود و نقش مهمی در تنظیم متابولیسم گلوکز در بدن انسان دارد. هنگامی که ما غذا مصرف می کنیم، دستگاه گوارش ما کربوهیدرات ها را به گلوکز (قند) تجزیه می کند و سپس قند را در خون رها میکند. با افزایش میزان قند خون، لوزالمعده انسولین آزاد میکند. انسولین سلولهای ما را قادر میسازد، قند موجود در خون را جذب و آن را به انرژی تبدیل کرده یا برای استفاده بعدی ذخیره کنند. بدون هورمون انسولین، گلوکز در جریان خون انباشته شده و منجر به افزایش سطح قند خون می شود.
در افراد مبتلا به دیابت تولید هورمون انسولین کاهش یافته و یا سلول های بدن نسبت به این هورمون مقاوم می شوند، در این حالت سطح قند خون این افراد افزایش میابد.بیماران مبتلا به دیابت نوع یک باید همواره از انسولین استفاده کنند ، اما برای سایر بیماران دیابتی استفاده از انسولین باید طبق تشخیص پزشک باشد. افراد مبتلا به دیابت باید همواره سطح قند خون خود را کنترل کنند. در ادامه انواع انسولین را بررسی میکنیم.
هورمون انسولین چگونه تولید میشود؟
هورمون انسولین در پانکراس، به ویژه در سلول های بتا واقع در جزایر لانگرهانس تولید می شود. با خوردن غذا، سطح قند خون بدن بالا میرود. این افزایش سطح گلوکز در خون باعث می شود که سلول های بتا هورمون انسولین را در جریان خون آزاد کنند.
لوزالمعده به طور مداوم سطح قند در خون را کنترل می کند و آن را در محدوده سالم نگه میدارد. وقتی سطح گلوکز بالا باشد، هورمون انسولین برای تحریک سلولها برای جذب گلوکز، ترشح میشود. این هورمون بیشتر در کبد، ماهیچهها و بافتهای چربی ترشح میشود. این فرایند باعث ذخیره قند اضافی به عنوان گلیکوژن یا تری گلیسیرید می شود و سطح قند خون را کاهش می دهد. علاوه بر این، انسولین تولید گلوکز در کبد را کاهش می دهد و به تنظیم سطح قند خون کمک می کند. تولید انسولین کافی برای بدن، بسیار مهم است.
مقاومت به انسولین چیست ؟
مقاومت به انسولین وضعیتی است که در آن سلول های بدن، در برابر اثرات هورمون انسولین مقاوم می شوند و به این ترتیب قند خون بدن افزایش می یابد. ممکن است مقاومت به انسولین باعث خسته شدن پانکراس و در نتیجه کاهش تولید این هورمون شود. مقاومت به انسولین باعث ایجاد مشکلاتی برای افراد میشود که یکی از مهمترین آن ها، ابتلا به دیابت نوع دو است.
همچنین مقاومت به هورمون انسولین منجر به عوارض سلامتی دیگر مانند بیماری های قلبی و عروقی، فشار خون بالا و سطوح غیرطبیعی کلسترول می شود. مقاومت به انسولین باعث ایجاد چاقی شده و فرایند کاهش وزن را نیز سخت تر میکند.
برای کنترل قند خون خود، میتوانید از نوار قند خون اکیو چک اکتیو استفاده کنید.
یکی دیگر از عوارض مقاومت به انسولین ، ایجاد مشکلات و پیامد های منفی در تولید مثل است، زیرا مقاومت به انسولین با سندرم تخمدان پلی کیستیت (PCOS) در زنان مرتبط است و می تواند بر باروری تأثیر بگذارد. به طور کلی، کنترل و درمان مقاومت به انسولین برای جلوگیری از ایجاد بیماریهای جدیتر ضروری است.
انواع انسولین
همانطور که گفته شد هورمون انسولین توسط پانکراس تولید می شود و به تنظیم سطح قند خون در بدن کمک می کند. انواع مختلفی از انسولین برای درمان دیابت وجود دارد که هر کدام از آن ها ویژگی های متفاوتی دارند. به طور کلی انسولین به بر اساس زمان تاثیر گذاری ، دسته بندی میشوند. در ادامه انواع انسولین را بررسی میکنیم.
- انسولین سریع الاثر (انسولین سریع): انسولین سریع الاثر 15 دقیقه پس از تزریق شروع به کار می کند و اثرات آن حدود دو تا چهار ساعت باقی می ماند.
- انسولین نرمال: انسولین نرمال کمی دیرتر از انسولین سریع ( حدود 30دقیقه پس از تزریق)، شروع به کار میکند و 6 تا 8 ساعت فعال می ماند.
- انسولین پروتامین: این انسولین دوره عمل طولانی تری دارد ( حدود 18 تا 24 ساعت) و برای کنترل سطح قند خون در روز بسیار مناسب است.
- انسولین لونگ آکتینگ: این انسولین دارای یک دوره عمل بسیار طولانی تر از انسولین پروتامین است و بین 24 تا 36 ساعت اثر دارد.
- انسولین سنتتیک: انسولین سنتتیک به طور مصنوعی ساخته شده و شبیه به انسولین طبیعی است.
نوع انسولین تجویز شده برای یک فرد به نیاز او به انسولین و همچنین تغذیه او بستگی دارد. افراد مبتلا به دیابت باید حتما با پزشک متخصص مشورت کنند و طبق تجویز پزشک از انسولین مناسب خود استفاده کنند.
مهمترین و شایع ترین عوارض انسولین
- هیپوگلیسمی یا قند خون پایین: اگر بیمار بیش تر از مقدار تجویز شده، از انسولین استفاده کند و یا پس از استفاده از انسولین به اندازه کافی غذا نخورد، دچار هیپوگلیسمی میشود. علائم هیپوگلیسمی شامل لرزش، گیجی، تعریق و حتی از دست دادن هوشیاری است.
- عفونت در محل تزریق: استفاده از سرنگ و سوزن کثیف و یا رعایت نکردن بهداشت محل تزریق، باعث ایجاد عفونت در محل تزریق میشود.
- واکنش های آلرژیک: یکی دیگر از عوارض شایع انسولین، واکنش های آلرژیک در محل تزریق و احتباس مایعات و در نتیجه تورم دست ها و پاها است.
- نارسایی های کلیوی: استفاده از انسولین در طولانی مدت باعث آسیب به کلیه ها و نارسایی کلیه میشود.
- سرگیجه، تعریق و اضطراب: برخی از افراد پس از استفاده از انسولین دچار سرگیجه، تعریق و اضطراب میشوند.
افراد مبتلا به دیابت باید به طور منظم سطح قند خون خود را کنترل کنند و طبق توصیه پزشک خود از انسولین استفاده کنند. اگر شما هم به دیابت مبتلا هستید، میتوانید با استفاده از نوار قند خون سطح گلوکز خونتان را اندازه گیری کنید.
چه زمانی انسولین تزریق کنیم؟
پس از غذا خوردن، سطح قند خون بالا میرود، شما باید به شکلی از انسولین استفاده کنید که پس از خوردن غذا، گلوکز موجود در خون توسط سلول ها جذب شود. بنابراین بهتر است با توجه به نوع انسولینی که استفاده میکنید، حدودا 15 دقیقه تا یک ساعت قبل از غذا از انسولین استفاده کنید.
نگهداری انسولین
شما میتوانید انسولین باز نشده را در یخچال و در دمای 2 تا 8 درجه سانتیگراد نگهداری کنید، دقت کنید که انسولین نباید یخ بزند. شما میتوانید انسولین باز شده را تا یک ماه در دمای اتاق نگهداری کنید اما نباید این دارو را زیر نور مستقیم آفتاب قرار دهید.
آیا در دوران بارداری میتوان از انسولین استفاده کرد؟
دیابت بارداری معمولا پس از پایان دوران بارداری رفع میشود، اما در برخی موارد به دیابت نوع دو تبدیل میشود و ممکن است فرد نیاز به تزریق انسولین داشته باشد. زنان مبتلا به دیابت بارداری نیز در برخی مواقع با تجویز پزشک از انسولین استفاده میکنند.
عوارض نزدن انسولین چیست؟
در برخی از مواقع افراد مبتلا به انواع دیابت برای کنترل بیماری خود به انسولین نیاز دارند و اگر به موقع از انسولین استفاده نکنند دچار خطرات و عوارض جدی میشوند. مصرف انسولین باعث کاهش قند خون و در نتیجه حفظ سلامتی بدن میشود.
عدم استفاده از انسولین در دراز مدت باعث بروز مشکلاتی مانند بیماری های کلیوی، بیماری های عصبی، بیماری های چشمی، مشکلات پوستی ، زخم پا و حتی نقص عضو میشود. بنابراین مهم است که این بیماران با توجه به دستور پزشک و به موقع از انسولین استفاده کنند.
عوارض انسولین
همانطور که استفاده نکردن از انسولین باعث بروز مشکلات سلامتی برای بیمار میشود، ممکن است استفاده از آن نیز برای برخی افراد مشکلاتی ایجاد کند. در ادامه 2 مورد از این مشکلات را بررسی میکنیم.
مشکلات کلیوی : مصرف بیش از حد انسولین باعث آسیب به کلیه ها و در نتیجه ایجاد بیماری های کلیوی میشود، اگر به بیماری های کلیوی مبتلا هستید حتما به پزشک خود اطلاع دهید تا پزشک تغییرات لازم در استفاده از انسولین را ایجاد کند.
مشکلات کبدی : ممکن است استفاده از انسولین در طولانی باعث افزایش آنزیم های ALT و AST بشود. استفاده از انسولین باعث افزایش ذخیره چربی در کبد نیز میشود و این مسئله نهایتا باعث بروز بیماری های چربی کبد میشود.
اگر به دیابت مبتلا هستید باید حتما طبق تجویز پزشک از انسولین استفاده کنید، پزشک بیماری شما را بررسی کرده و با توجه به نیازتان، برای شما دارو و انسولین تجویز میکند. هیچ گاه بدون تجویز پزشک از انسولین استفاده نکنید.